Paardensport is slavernij

Twee weken geleden debatteerde dierethicus Willem Vermaat met Marianne Sloet, “professor inwendige ziekten van het paard”, op NPO Radio 1 over de dierenmishandeling van de paardensport. Vandaag schrijft hij hierover bij De Vegansoof.

Twee dierenactivisten verstoorden zondag 25 augustus de finalerit van Marc Houtzager op het EK paardensport in Rotterdam. “Stop Horse Slavery” had één van de activisten op haar rug geschreven. ‘Paardenslavernij’ klinkt voor veel mensen overdreven, maar het is een ongemakkelijke waarheid. Morele vooruitgang vraagt dat we een einde maken aan de sport.

Een reportage over ruiter Edward Gal en zijn paard Zonik in de Volkskrant van 26 augustus maakt het probleem duidelijk. De krant schrijft dat Zonik tijdens het EK paardensport te opgewonden was voor een fatsoenlijke warming-up en constant achter de merrie van een andere ruiter aan wilde gaan. Ook Trouw (26 augustus) schrijft hierover: “de elfjarige hengst (…) had geen boodschap aan de instructies van de man op zijn rug.”

Dat is niet de bedoeling van de paardensport. Paarden zijn de instrumenten van hun berijders. Met een bit, sporen en een zweep leggen ruiters hun wil aan de dieren op. Gal twijfelt of hij zijn paard moet inzetten als dekhengst. Dat kan zijn prestaties negatief beïnvloeden, maar wellicht is hij daardoor minder opgewonden tijdens toernooien. De mens wikt en beschikt over het leven van gedomesticeerde paarden.

Zoals Max Verstappen een team heeft om zijn formule 1-auto te optimaliseren, zo proberen mensen in de paardensport de paarden te optimaliseren. Wie zegt dat paarden goed verzorgd worden, vertelt daarbij meestal niet het doel van die verzorging. Het doel is prestaties leveren, geld opleveren, menselijk plezier of een ander menselijk doeleinde. Als het de eigenaar of berijder van een paard beter uitkomt om een paard lange tijd alleen op stal te zetten, omdat een paard in een kudde in de wei wel eens een blessure kan oplopen, dan zal hij of zij het paard op stal zetten. Dat een paard een groepsdier is dat in interactie met soortgenoten wil leven, maakt hem of haar niets uit.

Een goede verzorging rechtvaardigt instrumenteel gebruik niet. Stel dat een ondernemer kinderen uit een arm dorp in Ethiopië naar Nederland haalt, omdat hij vermoedt dat ze talent hebben voor het lopen van marathons. In Nederland geeft hij ze de beste verzorging: een goed onderkomen en uitstekend eten. De kinderen zijn echter wel zijn bezit en hij onderwerpt ze aan langdurige trainingen voor marathons. Zoiets noemen we slavernij.

Het fundamentele probleem ligt dieper dan een discussie over welzijn. De essentiële vraag is: waarom laten wij paarden geboren worden in gevangenschap en volledig afhankelijk zijn van mensen? Waarom noemen we dat geen slavernij? Paarden hebben een eigen aard en willen leven naar hun eigen aard. Paarden geen recht op zelfbeschikking geven, maar mensen wel is een kwestie van morele willekeur. Het is discriminatie op basis van soort, ofwel speciesisme (ook wel: soortisme).

De Australische filosoof Peter Singer spreekt over een uitdijende cirkel van de moraal. We kunnen dezelfde morele principes blijven hanteren, maar moeten ons afvragen op wie die principes van toepassing zijn. Er was een tijd dat we groepen mensen uitsloten van onze morele cirkel en hen als slaven hielden. Als vooruitgang doorzet, zullen we ook moeten stoppen met slavernij van niet-menselijke dieren.

Die vooruitgang zet door. Het gebruik van wilde zoogdieren in circussen is al verboden. Het is tijd om die lijn consequent door te trekken en ook ander instrumenteel gebruik van dieren te verbieden. Er moet een einde komen aan de paardensport.

WILLEM VERMAAT